Veel werkruimten zijn artiestenateliers, in het bijzonder voor beeldende kunstenaars. Precare is ervan overtuigd dat de vraag naar werkruimten voor een veel bredere sector geldt (sociale, politieke, ecologische…).

Werkruimten / tijdelijk gebruik

NICC
(B – Antwerpen)
De voornaamste doelstelling van het NICC (Nieuw Internationaal Cultureel Centrum) is de belangenverdediging van beeldende kunstenaars en de verbetering van hun positie (in de brede zin van het woord) in de maatschappij.www.nicc.be
In hun rol van steunpunt voor artiesten, bieden zij sinds 2004 ook een atelierbeleid aan in de regio Antwerpen (enkel bestemd voor beeldende kunstenaars dus!).
Om er meer over te weten:
www.nicc.be/modules.php

Scolair
(B – Brussel)
Bureau voor onderhandelingen tussen school en buurt. Scolair wil buurtverenigingen de mogelijkheid geven schoolgebouwen te gebruiken buiten de schooluren en samenwerkingen creëren binnen de schoolmuren. Het is een alternatieve manier om het gebruik van bestaande gebouwen te optimaliseren. Scolair vertrekt vanuit de bestaande noden en krachten van buurt en school, regelt samen met de school het gebruik van de gebouwen en biedt hulp aan bij renovatie of verbouwing.
Contact : +32 02 274 03 30

Zwischenpalastnutzung
(D - Berlin)
Het voormalige Paleis van de Republiek in Berlijn werd pas asbestvrij gemaakt en heeft nog geen definitieve bestemming. Om een stadskanker midden in het centrum te vermijden, aanvaardde de eigenaar, de federale regering, om er een tijdelijke bestemming (3 jaar) aan te verlenen. Het onderzoeksprogrammaURBAN Catalyst realiseerde een haalbaarheidsstudie in samenwerking met de verschillende officiële cultuurinstanties van de stad.
De architecturale herinrichting (en dus de investeringen) zijn minimaal en worden gedragen door de privé-sector. De kost voor de herinrichting van dit tijdelijke centrum, open voor het publiek, is 1,2 miljoen euro of 0.17 % van de heropbouwkost (geschat op 670 miljoen euro) en/of 1,7% van de kosten voor asbestverwijdering (70 miljoen euro).
De site www.zwischenpalastnutzung.de toont het concept, de initiatiefnemers, foto’s enzovoort.
Het volledige programma en de voorstelling van de partners vind je op www.volkspalast.com

Creative Space Agency
(UK - Londen)
The Creative Space Agency is een organisatie van LONDON DEVELOPMENT AGENCY en ARTS COUNCIL ENGLAND om de « creatieve » sector te helpen door tijdelijk gebruik van vacante ruimten en gebouwen aan te moedigen in Londen.
De site bevat een gegevensbank van uitwisseling van ruimten, links naar andere initiatieven in Groot-Brittannië evenals tips voor tijdelijke gebruikers (aangepast aan de Londense realiteit): handleiding en checklist, contracttype…
www.creativespaceagency.org.uk

Kolonie Wedding
(D – Berlin)
Herwaardering van een leeg winkelcomplex in Berlijn, ter beschikking gesteld aan artiesten. Een project gesteund door de Stad Berlijn, de Duitse overheid, het project Sociale stad (gemeenschappelijk programma van de federale overheid en de Länder getiteld “Wijken met een bijzondere nood aan ontwikkeling – Sociale stad” in aanvulling op de promotie van stadsontwikkeling), de Europese Unie en een Berlijnse vastgoedpromotor.
Blijkbaar is het een verplichting voor de gebruikers om één keer per maand een evenement te organiseren.
www.koloniewedding.de

Agency Spielfeld – Boxion Project
(D – Berlin)
Het project ontwikkelt gebruiksconcepten voor leegstaande winkels voor nieuwe culturele initiatieven in Berlijn. Jonge artistieke projecten kunnen er gebruik van maken, krijgen raad voor het starten van hun initiatief en worden bijgestaan in hun PR.
Sinds begin 2001 bezetten ze 27 lege winkels, zodat projecten in het domein van mode, film en media gedurende een jaar kunnen werken, zich ontwikkelen en zichzelf voorstellen.
Een andere doelstelling is om samenwerkingsverbanden te versterken, wederzijdse steun aan te moedigen.
Hun finale doelstelling is om gebruikers in de gekozen winkels op lange termijn te installeren, de verhoging van de identificatie met de wijk en de actieve stadsorganisatie.
www.boxion.de

Zie ook www.templace.com/tool-pool/

artiestenateliers hier en elders

Nucleo asbl
(B – Gent)
Vereniging voor steun aan beeldende kunstenaars gebaseerd in Gent, die bestaat sinds 2001. Vanuit de vaststelling dat er weinig betaalbare creatieruimten bestaan en vanuit het principe dat het samenbrengen van artiesten onder hetzelfde dak kan leiden tot synergie, stellen ze werkruimten ter beschikking aan hun leden. De vereniging (die ook nog andere diensten aanbiedt) werkt samen met de Stad Gent, de Provincie Oost-Vlaanderen (die een werknemer subsidieert), het Stadsontwikkelingsbedrijf en met het opleidings - en tewerkstellingscentrum (OTC) van het OCMW van Gent voor de renovatie van de gebouwen.
De toewijzing van een werkruimte is gebaseerd op bepaalde criteria (waaronder een diploma van hoger onderwijs!). Kortom, enkel artiesten met professionele ambities maken een kans; er is ruimte voor culturele organisaties op voorwaarde dat ze zich ten dienste stellen van de residerende artiesten (presentatie, samenwerking, …) De ruimte wordt maximaal twee jaar ter beschikking gesteld met een tussentijdse evaluatie na één jaar.
www.nucleo.be

IF asbl intérêts fédérés
(B – Brussel)
Coöperatieve voor artistieke projecten op mensenmaat – huur door de vzw van een in individuele ateliers onderverdeeld gebouw. Elke gebruiker betaalt aan IF een huur waarbij de lasten (water, verwarming, elektriciteit), verzekeringen en beheer inbegrepen zijn (prijs: 160 euro/maand/ 22 tot 30m²).
De gebruikers worden gekozen door de raad van bestuur van de vzw in functie van hun motivatie, hun interesse in samenwerking met andere projecten. De gemeenschappelijke ruimte wordt ter beschikking gesteld van projecten van de huurders en van buitenaf. Een centraal beheer met deelname aan de opendeurdag, jaarlijks onderhoud van de gemeenschappelijke ruimte en deelname aan de trimesteriële huurdersvergadering als enige vereisten voor de huurders.
contact : Fierlantstraat 80 – 1190 Brussel +32 (0)2/538 98 88

SPACE
(UK - Londen)
Studio Provision, Artistic, Cultural, Educational – Non-profit vereniging die in 1968 werd opgericht door een groep artiesten, toen al gebaseerd op de vaststelling dat er een tekort is aan betaalbare werkplaatsen.
Een “klassiek” project van atelierbeheer: studioverhuur aan beeldende kunstenaars aan matige prijzen. De huurprijs omvat het beheer door de vereniging.
Toegangsvoorwaarden: enkel het betalen van een soort van abonnement (15 pond).
Gedurende een hele tijd maakten tijdelijke gebruik van de gebouwen, maar vanaf de jaren ’80 zochten ze naar gebouwen in permanent beheer omdat ze ervaarden dat het tijdelijke aspect het artistieke werk in de weg stond.
In totaal beheerden ze een 70-tal gebouwen. Momenteel hebben ze er 17, gebruikt door 500 artiesten.
Parallel hiermee ontstond de vereniging AIR die diensten voor kunstenaars aanbiedt: contact met verzamelaars, kopers enz. (publicaties, artiestenrepertoria, organisatie van expo’s, opendeurdagen van werkplaatsen enz).
Financiering van SPACE gebeurt via Art Council, leden en punctuele tussenkomsten van publieke en private instanties naargelang de activiteiten.
SPACE heeft een rol gespeeld in de ontwikkeling van hedendaagse Britse kunst en, met sommige projecten, in de stedelijke ontwikkeling van Londen.
www.spacestudios.org.uk

ACAVA
(UK – Londen)
Een non-profit vereniging die onder andere studio’s en andere diensten aanbiedt (ter beschikking stelling van uitrusting, zichtbaarheid van werken met expo’s…) voor professionele artiesten.
Ze beheren momenteel 18 gebouwen waarvan ze er zelf één gebouwd hebben!
ACAVA heeft eveneens een educatief luik : organisatie van workshops en cursussen in scholen en voor verschillende doelpublieken, met accent op numerieke technologie.
www.acava.org

BBK Berlins
(D - Berlin)
Beroepsfederatie van beeldende kunstenaars in Berlijn: aanbieden van diensten waaronder een “verhuurkantoor” voor werkplaatsen aan competitieve prijzen.
Eén van de gebouwen waarvan ze de ateliers beheren (in samenwerking met een verkozen vergadering van het gebouw zelf): www.kunstfabrik.org Interessant project omwille van de beheerswijze.
www.bbk-kulturwerk.de

Bedenkingen van algemene aard over werkplaatsen in de artistieke sector:StabilityMobility Sharing Conference – juli 2004
www.stabilitymobility.com

Tussen de Twee

Broedplaats
(NL - Amsterdam)
Project van de gemeente Amsterdam om de huur van werkplaatsen te subsidiëren. Hierbij komt een bemiddelingsdienst tussen aanbod van en vraag naar werkplaatsen (en dus ook tijdelijk beschikbare ruimten). Doelpubliek: artiesten en culturele ondernemers. Duur van de gesubsidieerde huur: 5 tot 20 jaar. Het gaat hier om een soort cultureel bedrijvencentrum.
Dit initiatief van de gemeente Amsterdam ontstond op vraag van kunstenaars en culturele actoren geconfronteerd met gebrek aan betaalbare ruimten in Amsterdam. De gemeente erkent dat het belangrijk is om dit type activiteit in de stad te houden, als generator van ideeën en maatschappelijke projecten, noodzakelijk voor de stad en voor de culturele uitstraling (en dus zijn economische ontwikkeling – wat vragen oproept over het instrumentaliseren van cultuur in stedelijke ontwikkeling die vaak neerkomt op vastgoedontwikkeling. Zie: tijdelijk gebruik – risico’s en ambiguïteit).
Een andere vraag die dit Broedplaatsbeleid oproept : de gemeente wil freezones behouden, laboratoriumplekken waaruit vernieuwende ideeën voortkomen, maar de criteria om te genieten van dit broedplaatsbeleid vragen reeds een zekere structuur van het collectief en het project. Valt dit te rijmen met de notie freezone?
www.broedplaatsamsterdam.nl

« Autonome » Projecten

www.woonwerkpanden.nl noemt zich “Het Gilde van woonwerkgebouwen aan het IJ” (Amsterdam), een laboratoriumplek, een plaats voor nieuwe ontwikkelingen. Het is onder andere door hun eisen dat de gemeente Amsterdam het Broedplaatsproject ontwikkelde.
In het deel “Gazet” van hun website vind je reflectieteksten over de situatie in Amsterdam en over het Broedplaatsbeleid.
In het deel  « gebouwen » zie je een voorstelling van elk gebouw dat deel uitmaakt van de gilde – woonwerkgebouwen en werkplaatsen.

Les De «friches» et artiestenkraakpanden in Frankrijkwww.artfactories.net/fr_article.php3?id_article=1047
Reflecties over deze « nieuwe » vorm van culturele plaatsen in Bretagne.

Een site met enkele artiestenkraakpanden in Parijs : www.kisinis.ch/squats

Italiaanse sociale centra (onder andere):
http://reload.realityhacking.org
www.leoncavallo.org
www.olinda.org

Kraken: enkele teksten en links

Sommige types van kraken hebben dezelfde doelstelling als Precare maar hanteren een andere methode (gebruik van privé of publiek eigendom zonder instemming van de eigenaar).

Voor een algemene benadering zie :nl.wikipedia.org (zeer fijne participatieve encyclopedie).
In de discussiepagina’s vind je bijkomende informatie en nuanceringen.

Teksten

Squatting in europe artikel van Hans Pruijt
Definitie van kraken, verschillende types en organisatievormen. ...

"Is the institutionalization of urban movements inevitable?
A comparaison of the opportunities for sustained squatting in New York City and Amsterdam"
home.hetnet.nl
artikel van Hans Pruijt

www.one4web.be
Verschillende artikels van Thomas Dawance over kraken:

Le squat, Mémoire de fin d’étude,Hoger Instituut voor Architectuur Saint-Luc, 1998-99.

Occupation transitoire d’immeubles à l’abandon–antwoord op de huisvestingscrisis en cultureel alternatief: korte geschiedenis van het kraken in Brussel en voorstelling van de case Tagawa.

De la pertinence des approches politico-techniques du domaine urbanistique et architectural De bezetting van een huizenblok als stedenbouwkundige daad. Een Brussels voorbeeld. (Heron City)

L’occupation illégale d’immeubles vides : un projet pour l’architecte? Verschenen in « Les cahiers de La Cambre » - architectuur, n°2 : "Anthropo-Logiques d'Architecture"

www.habiter-autrement.org
Links naar andere artikels over kraken (een site waarin je gemakkelijk verdwaald en waar je op verrassende dingen stoot…)

http://squat.net over kraken, reflectieteksten…
Waaronder:
manifest voor een kraak
brochure sur les mouvements squats door Iosk édition (Grenoble), met info ook en vooral over Genève en Barcelone

cettesemaine.free.fr
Tekst over het al dan niet opstellen van een gebruikscontract. Een ander standpunt dan dat van Precare…

Short Squat Guide
Gerealiseerd door de "squat assistance groups" (kraakspreekuren) uit Amsterdam. Bevat vele interessante adressen die je kan gebruiken in verschillende vormen van bezetting.

Advisory Service For Squatters
Handboek voor nieuwe squatters, minder polyvalent dan de voorgaande tekst, maar met interessante contacten van verenigingen omtrent recht. Je kan het handboek bestellen via hun site.

Le Squat de A à Z
trucs juridiques dans le cas du squat et aspect pratique

Oficina de okupacion
site in het Spaans en Catalaans. Verschillende werkgroepen leveren bijdragen aan de site, waarvan er één het juridische aspect verzorgt.

kraken overal

www.mylinea.com/squat
repertorium kunst, kraken en alternatieve media

http://squat.net

http://grenoble.squat.net
kraken uit Grenoble

zie ook

THEORIE > wetgeving > wetgeving en kraken

TOOLS > 1ste hulp

Les Passeurs
(F – Grenoble)
Les passeurs  is een collectief dat leegstaande woningen opspoort en analytische studies maakt over « de rechten waarover we beschikken ». Hiermee willen ze de administratieve, juridische en politieke gaten gebruiken om onderhandelingen op te starten met eigenaars (meestal sociale of gemeentelijke verhuurinstanties) om hun leegstaande ruimten gratis te laten bewonen gedurende de periode dat ze niet in gebruik zijn. Een aan Precare verwant project op gebied van huisvesting.
“De ervaring van anders wonen via bruikleencontracten, impliceert een reeks beperkingen en mogelijkheden waarop je moeilijk kan anticiperen. Wat ons betreft, kiezen wij om te doen met deze beperkingen en mogelijkheden op het moment dat ze zich voordoen. Kortom, we passen onze zin voor utopie aan aan ons pragmatisme en andersom, om handelswijzen uit te vinden die, al naargelang de situatie, het kenmerk van onze verzuchtingen dragen.”

Ze begeleidden reeds 3 collectieven in het gebruik van gebouwen.
Contact :
presentatie van Les Passeurs als .doc file

Tagawa
(B – Brussel)
Sinds 2003 gekraakt voormalig hotel, momenteel bezet door een vijftigtal personen.
Gemeenschappelijk beheer van het gebouw, georganiseerd door een werkgroep en vergadering van bewoners.Het zuiver technisch beheer word gedaan door een recent gecreëerde vzw. Tot voor kort werden de gemeenschappelijke ruimten gebruikt voor concerten, ontmoetingen enz. De voornaamste functie van het project is collectief wonen en het engagement van verschillende bewoners in het debat rond het recht op wonen.
Voorstelling op www.one4web.be (!! 21Mb !!)
Louizalaan 321, - 1000 Brussel

Universele Ambassade
(B – Brussel)
De Universele Ambassade vond onderdak in de voormalige ambassade van Somalië. Ze verenigt individuen die zich bewust zijn van de discriminatie die voortkomt uit nationaliteitsbinding. De Ambassade is een urgentiewoonst, een ontmoetingsruimte, een representatieplek… voor mensen zonder papieren. De Universele Ambassade stimuleert onderlinge steun en zo ook autonomie. De werking komt voort uit het experimentele en tracht hoofd te bieden aan alle problemen die het illegale verblijf van de bewoners met zich meebrengt. Het beheer van de Ambassade gebeurt collectief. Behalve van een dak genieten de bewoners ook van juridisch advies, delen ze hun kennis over regularisatieaanvragen, zetten ze taalcursussen op poten…
Franklin Rooseveltlaan 66 – 1050 Brussel
www.universal-embassy.be

Plekken en projecten in zelfbeheer

La Réserve
société cooperative (B – Brussel)
Collectief project voor de ontwikkeling van autonome kennis en praktijk en de verspreiding ervan. De coöperatie (dus niet de individuele personen!) kocht onlangs een huis in Brussel met woningen en activiteitenruimten. “La Navette des fous ” vormt de logistieke ruggengraat die aan individuen en collectieven de nodige middelen voor een reële materiele autonomie kan aanreiken (zoeken naar een leefbare autonome ruimte, voedseldistributie buiten de markt, circulatie van eenvoudige knowhow , verspreiding van emancipatorische ideeën…)
Een autonoom project met een andere oplossing voor het verwerven van een leef- en experimenteerruimte.
Teenwilgstraat 27 (rue des osiers), 1080 Molenbeek + 32 (0)2 427 26 49
Voorstelling van "La Reserve" in de vorm van een word document

Ateliers Mommen
(B – Brussel)
Artiestenwijk in de gemeente Sint-Joost-ten-node, tussen de nieuwe Europese wijk en de oudere volkswijken van Sint-Joost… De oudste en meteen ook laatste artiestenwijk uit de 19 de eeuw in Brussel dreigt nu voorgoed te verdwijnen… In allerijl lanceerden de artiesten een project om hun unieke patrimonium te bewaren. Maar ook voor het behoud van de artistieke identiteit en het sociale karakter ervan. In maart 2005 laat de gemeente weten dat ze bereid is het gebouw te kopen van de privé-eigenaars die de bedoeling hadden om er loften van te maken. De artiesten organiseren zich om er te kunnen blijven… een autonoom project in wording.
http://ateliersmommen.collectifs.net

La Ferme du Biéreau
Habitat et espaces culturels autonomes (B – Louvain-la-neuve)
Woning en autonome culturele ruimte in een oude boerderij in deze Waalse universiteitsgemeente.
http://fermedubiereau.eu.org/biereau.htm
Een subjectief gekozen –en vertaald- fragment uit de filosofische voorstellingstekst op de (Franstalige) website van de v.z.w.: De bewoners-animatoren van de Ferme du Biéreau zijn geen cultuurprofessionals die hun brood winnen met het organiseren van socio-culturele evenementen – en willen dat ook niet zijn. Hun engagement in het project La Ferme du Biéreau kan niet worden beschouwd als een al dan niet gesalarieerd vak. Ieder heeft andere projecten en bezigheden buiten de vzw. Fundamenteler nog, de activiteiten die plaatsvinden in het kader van van La Ferme zijn niet van professionele orde alhoewel ze voortvloeien uit een geheel van competenties en knowhow (vaak opgedaan in de vereniging zelf). Dit engagement kan ook niet beschouwd worden als een hobby, een tussendoortje, of een tijdverdrijf na de werkuren. Het gaat niet om een simpele verstrooiing, alhoewel de feestdimensie erin zeer tegenwoordig is. Deze activiteiten zijn het resultaat van in vraagstellingen, verlangens en noden die uit het leven zelf voortspruiten. Ze overstijgen de grens professioneel-amateur. De collectieve levensvorm in La Ferme maakt kruisbestuivingen tussen praktijken die normaal gezien gescheiden zijn in de hedendaagse stedelijke ruimte en tijd (wonen, werken, zich amuseren, deelnemen aan artistieke en sociale projecten…) mogelijk. Ze creëert een vector van transversaliteit die het samengaan van al te gesegmenteerde gebruiken in het dagelijkse leven in onze steden stimuleert. De bewoning geeft de “tonaliteit” aan in onze programmatie en de creaties die we tonen, ze is de kern van de overschrijdingen die wij - net zoals andere projecten en verenigingen – trachten te bewerkstelligen, van het koppel publiek-consument / profesioneel-organisator naar een dynamiek komende van de gebruikers van een project in beweging op zoek naar politieke creativiteit en sociale kritiek.
De rest kan je lezen op http://fermedubiereau.eu.org/philo

Plaatsen en zelfbeheerde projecten in Grenoble (FR)
www.inventati.org/nebuleuse

Sociaal vastgoedkantoor
(B – Brussel)
Gewestelijk initiatief met als doel het op de huurmarkt brengen van privé-woningen en ze daardoor, middels een kleine vermindering van de huur aan de eigenaars doorgestort en een regionale subsidie, ter beschikking te stellen aan personen in moeilijkheden, met inkomens die lager zijn dan deze die toelating geven tot een sociale woning.
De sociale vastgoedkantoren (14 in het Brussels Gewest in 2004) beheren een vastgoedpark van duizend eenheden (cijfer dateert van juni 2004). Federatie van Sociale Vastgoedkantoren van het Brussels Hoofdstedelijk gewest
Fédération des AIS de la Région de Bruxelles-Capitale
Parijsstraat 112a - 1140 Brussel
Tel : 02/216 08 24 - Fax : 02/216 09 40 -

Lancelot
(NL - B - UK)
Lancelot is gespecialiseerd in het beheer van leegstaande gebouwen : de “Lancelot oplossing” bestaat uit het laten bewonen van een gebouw gedurende de vakantieperiode. Door deze natuurlijke aanwezigheid wordt het gebouw efficiënt beschermd tegen vandalisme, krakers en inbrekers, blijft het in gebruik en bewaart het zowel zijn waarde als originele staat. De eventuele schade wordt tijdig opgemerkt, kan snel hersteld worden en de relaties met de buren, de gemeente, de politie of brandweer blijven optimaal.
Lancelot is een filiaal van de Stichting Camelot in Den Bosch, actief sinds 10 jaar in het beheer van leegstaande gebouwen in Nederlands en nu ook in Groot-Brittannië. Een project met een filosofie die mijlenver staat van Precare.
Un projet avec une philosophie loin de celle de Precare…
www.lancelotbelgium.be